(كَمْ) edatının iki türlü kullanılışı vardır:
a) Kemi’l-İstifhâmiye: كَمْ soru edatı olarak “kaç …” anlamındadır. Adedini öğrenmek istediğimiz isim bu edattan sonra müfred, mansûb ve nekre olarak gelir. Adedi verilen nesne temyiz olarak ifade edilir.
كَمْ سَنَةً ؟ |
Kaç yıl? |
كَمْ قَلَماً ؟ |
Kaç kalem? |
كَمْ سُورَةً فِي الْقُرْآنِ الْكَرِيمِ ؟ |
Kur’ân-ı Kerîm’de kaç sûre var? |
كَمْ آيَةً فِي سُورَةِ الْفاَتِحَةِ ؟ |
Fâtiha sûresinde kaç ayet var? |
كَمْ سَطْراً كَتَبْتِ ؟ |
Kaç satır yazdın ? |
*(كَمْ) in başına ( بِكَمْ kaça) gibi harf-i cer gelirse; temyizi mansûb da okunabilir, mecrûr da okunabilir.
بِكَمْ دِرْهَماً اشْتَرَيْتَ هَذاَ ؟ |
Bunu kaç dirheme satın aldın? |
بِكَمْ دِرْهَمٍ اشْتَرَيْتَ هَذاَ ؟ |
Bunu kaç dirheme satın aldın? |
إِلَى كَمْ قِسْمٍ (قِسْماً) قَسَّمَ الْكاَتِبُ الداَّرِسِينَ؟ Kâtip ders yapanları kaç kısma taksim etti? |
*(كَمْ) ile temyizi arasına zarf, harf-i cerli isim ya da fiil girebilir.
كَمْ عِنْدَكَ كِتاَباً؟ |
Kaç kitabın var? |
كَمْ فِي الداَّرِ رَجُلاً ؟ |
Evde kaç adam var? |
كَمْ جاَءَكَ رَجُلاً؟ |
Sana kaç adam geldi? |
b) Kemi’l-Haberiyye: (كَمْ) çokluk edatı olarak kullanılması durumunda “Kemi’l Haberiye” adını alır ve “ne kadar (çok), nice” manasını verir. Bu durumda yani çokluk ifadesi için kullanıldığında; çokluğu verilecek nesne (temyiz) muzâfun ileyh durumunda müfred veya cemi mecrûr olarak gelir. Genelde müfred, bazen de cemi olarak gelir. Çok defa başında مِنْ harf-i ceri bulunur. (كَمْ) ile temyizinin arası genellikle başka bir kelime ile ayrılmaz.
كَتَبْتُ! سُطُورٍ كَمْ مِنْ |
كَمْ مِنْ سَطْرٍ كَتَبْتُ! |
(Ben ne satırlar yazdım!) |
|
كَمْ كُتُبٍ قَرَأْتُ! |
كَمْ كِتاَبٍ قَرَأْتُ! |
(Ben ne kitap(lar) okudum!) |
* كَمْ bazen isim cümlesinin önünde hiçbir irab değişikliği olmaksızın da gelebilir:
ياَ لَيْتَ قَوْمِي يَعْلَمُونَ كَمْ أَرْضُ اللَّهِ واَسِعَةٌ وَ كَمْ رَحْمَتُهُ واَسِعَةٌ! Keşke kavmim Allah’ın arzının ne kadar geniş olduğunu ve (yine) rahmetinin ne kadar geniş olduğunu bilselerdi! |
Copyright © 2025 Erbaalı İrfan Aydın Rights Reserved.
Devamını oku...